Księga wieczysta to rejestr, który prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Jak sama nazwa wskazuje jest to księga prowadzona na długie lata, wieki. Znajomość stanu prawnego nieruchomości jest niezbędna dla bezpieczeństwa obrotu prawnego, tj. sprzedaż nieruchomości, kupno, wynajem, zamiana, dzierżawa, ale także dla celów urzędowych, ewidencyjnych, podatkowych.
Każda księga wieczysta posiada akta księgi wieczystej. W aktach tych znajdują się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości (postanowienia /wyroki sądu, akty notarialne, wnioski, umowy):
1. stanowiące podstawę wpisu do księgi wieczystej,
2. wpływające na zmianę treści wpisów w księdze wieczystej.
Księgi wieczyste są prowadzone przez Sądy Rejonowe w Wydziałach Ksiąg Wieczystych. Wykaz sądów wieczysto księgowych znajduje się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. W sprawach ksiąg wieczystych orzekają sędziowie i referendarze sądowi. Księgi wieczyste są udostępniane w wersji papierowej i elektronicznej. Funkcjonowanie ksiąg wieczystych reguluje ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (z późn. zm.).
Co daje znajomość księgi wieczystej dla przysłowiowego Kowalskiego? Z treści księgi wieczystej możemy sobie odpowiedzieć na pytanie:
1. Kto jest właścicielem nieruchomości,
2. Gdzie nieruchomość jest położona,
3. Jaka jest powierzchnia nieruchomości,
4. Z jakich działek ewidencyjnych składa się nieruchomość,
5. Jakie prawo do nieruchomości przysługuje właścicielowi (własność, użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu),
6. Czy nieruchomość wchodzi do majątku wspólnego małżonków,
7. Jakie są prawa osobiste i roszczenia osób trzecich, np. prawo najmu, pierwokupu, odkupu, dzierżawy, prawo dożywocia.
8. Czy nieruchomość jest obciążona hipoteką,
9. Jakie ograniczone prawa rzeczowe ciążą na nieruchomości, np. użytkowanie, zastaw, służebność
10. Czy aktualnie toczy się jakieś postępowanie dotyczące tej nieruchomości,
11. Jakie są ograniczenia w rozporządzeniu nieruchomością,
12. Które z praw ujawnionych w księdze ma pierwszeństwo przed innymi,
13. Czy treść księgi wieczystej jest na pewno zgodna z rzeczywistym stanem prawnym (ostrzeżenie o ewentualnej niezgodności),
14. Itd.