Użytkowanie wieczyste wiąże się z koniecznością ponoszenia opłat za korzystanie z nieruchomości samorządowych lub państwowych. Stawki opłat są ustalane ustawowo, z dopuszczeniem modyfikacji (zmniejszania, zwiększania, stosowania bonifikat) przez odpowiednie organy. W dzisiejszym artykule wyjaśniam: jakie to są opłaty, jak ustala się ich wysokość oraz na jakie ulgi możemy liczyć.
Rodzaje opłat
- pierwsza opłata – przy oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste,
- opłaty roczne – przez cały okres trwania użytkowania wieczystego.
Pierwsza opłata za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste może być płacona w dwojaki sposób. W drodze przetargowej – jednorazowo, nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie tej nieruchomości w użytkowanie wieczyste. W drodze bezprzetargowej – jednorazowo lub rozkładając na oprocentowane raty.
Nie pobiera się pierwszej opłaty, w przypadku zamiany pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego (związkiem terytorialnym, Skarbem Państwa) a osobami fizycznymi lub prawnymi:
- prawa własności nieruchomości na prawo użytkowania wieczystego,
- prawa użytkowania wieczystego na prawo własności nieruchomości,
- prawa użytkowania wieczystego na prawo użytkowania wieczystego.
Opłaty roczne wnosi się w terminie do dnia 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłaty rocznej nie pobiera się za rok, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego. Właściwy organ, na wniosek użytkownika wieczystego, złożony nie później niż 14 dni przed upływem terminu płatności, może ustalić inny termin zapłaty, nieprzekraczający danego roku kalendarzowego.
Opłat rocznych nie pobiera się od użytkowników wieczystych, którzy na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach – wnieśli jednorazowo opłaty roczne za cały okres użytkowania wieczystego.
Użytkownicy wieczyści, którzy wnieśli opłaty roczne za okres krótszy niż czas trwania prawa użytkowania wieczystego, wnoszą opłaty roczne po upływie tego okresu.
W razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego za rok, w którym prawo wygasło, podlega zmniejszeniu proporcjonalnie do czasu trwania użytkowania wieczystego w tym roku.
Zasady ustalania wysokości opłat
Opłaty z tytułu użytkowania wieczystego ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości gruntowej, ustalonej na podstawie jej wartości.
Stawka procentowa pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego wynosi od 15% do 25% ceny nieruchomości gruntowej.
Wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość gruntowa została oddana i wynosi:
- za nieruchomości gruntowe oddane na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, w tym ochrony przeciwpożarowej – 0,3% ceny;
- za nieruchomości gruntowe pod budowę obiektów sakralnych wraz z budynkami towarzyszącymi, plebanii w parafiach diecezjalnych i zakonnych, archiwów i muzeów diecezjalnych, seminariów duchownych, domów za-konnych oraz siedzib naczelnych władz kościołów i związków wyznaniowych – 0,3% ceny;
- za nieruchomości gruntowe na działalność charytatywną oraz na niezarobkową działalność: opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, wychowawczą, naukową lub badawczo-rozwojową – 0,3% ceny;
- za nieruchomości gruntowe oddane na cele rolne – 1% ceny;
- za nieruchomości gruntowe oddane na cele mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury technicznej i innych celów publicznych oraz działalność sportową – 1% ceny;
- za nieruchomości gruntowe na działalność turystyczną – 2% ceny;
- za pozostałe nieruchomości gruntowe – 3% ceny.
Podwyższenie stawki procentowej za „pozostałe nieruchomości gruntowe”
Stawka procentowa opłaty rocznej za nieruchomości gruntowe, o których mowa w pkt g (patrz wyżej), może być podwyższona (z 3%) zarządzeniem wojewody w stosunku do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub uchwałą odpowiedniej rady lub sejmiku w stosunku do nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Podwyższenie stawki procentowej może nastąpić tylko przed oddaniem nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste.
Różne cele użytkowania wieczystego
Jeżeli nieruchomość gruntowa została oddana w użytkowanie wieczyste na więcej niż jeden cel, stawkę procentową opłaty rocznej przyjmuje się dla tego celu, który w umowie o oddanie w użytkowanie wieczyste został określony jako podstawowy.
Zmiana celu użytkowania wieczystego
Jeśli po oddaniu nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu, na który nieruchomość została oddana, stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu.
Przy dokonywaniu zmiany stawki procentowej stosuje się tryb postępowania dotyczący aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego.
Tak samo podchodzimy do udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, w przypadku:
- ustanowienia odrębnej własności lokalu, którego przeznaczenie jest inne niż cel, na który nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste, lub
- zmiany sposobu korzystania z lokalu.
Bonifikaty
Bonifikata decyzją organów
Właściwy organ może udzielić bonifikaty od pierwszej opłaty i opłat rocznych, na podstawie:
- zarządzenia wojewody, albo
- uchwały rady lub sejmiku.
W zarządzeniu wojewody albo uchwale rady lub sejmiku określa się w szczególności warunki udzielania bonifikat i wysokość stawek procentowych.
Właściwy organ wypowiada udzieloną bonifikatę, jeżeli osoba, której oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste, przed upływem 10 lat, licząc od dnia ustanowienia tego prawa, dokonała jego zbycia lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty. Nie dotyczy to zbycia nieruchomości na rzecz osoby bliskiej.
Bonifikata dochodowa
Osobom fizycznym, których dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok, za który opłata ma być wnoszona, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” – właściwy organ udziela na ich wniosek 50% bonifikaty od opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, jeżeli nieruchomość jest przeznaczona lub wykorzystywana na cele mieszkaniowe.
Osoby, spełniające powyższe warunki dochodowe, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali – korzystają z bonifikaty w formie ulgi w opłatach z tytułu udziału w kosztach eksploatacji budynków. Wysokość ulgi powinna odpowiadać wysokości bonifikaty od opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, udzielonej spółdzielni mieszkaniowej, proporcjonalnie do powierzchni lokali zajmowanych przez osoby uprawnione do bonifikaty.
Zbieg bonifikat
W razie zbiegu praw do bonifikat z różnych tytułów, stosuje się jedną bonifikatę korzystniejszą dla użytkownika wieczystego.