Bonifikaty stanowią wyjątek od zasady, że nieruchomości publiczne zbywane są po cenie wynikającej z wartości nieruchomości (cena rynkowa). Służy to osiągnięciu określonych celów w skali lokalnej, regionalnej i krajowej, np. polityka mieszkaniowa. Natomiast beneficjenci zyskują możliwość nabycia nieruchomości w ogóle lub też po niższej cenie.
Kto może liczyć na bonifikatę?
Właściwy organ może udzielić bonifikaty od ceny nieruchomości, na podstawie odpowiednio zarządzenia wojewody albo uchwały rady lub sejmiku, jeżeli nieruchomość jest sprzedawana:
- na cele mieszkaniowe,
- na realizację urządzeń infrastruktury technicznej oraz innych celów publicznych,
- osobom fizycznym i osobom prawnym, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną, na cele niezwiązane z działalnością zarobkową, a także organizacjom pożytku publicznego (OPP) na cel prowadzonej działalności pożytku publicznego,
- stowarzyszeniom ogrodowym w rozumieniu ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych z przeznaczeniem na rodzinne ogrody działkowe,
- poprzedniemu właścicielowi lub jego spadkobiercy, jeżeli nieruchomość została od niego przejęta przed dniem 5 grudnia 1990 r.,
- na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego,
- kościołom i związkom wyznaniowym, mającym uregulowane stosunki z państwem, na cele działalności sakralnej,
- jako lokal mieszkalny,
- w wyniku uwzględnienia roszczeń właścicieli lokali w stosunku do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego o zawarcie umowy przeniesienia własności lub oddania w użytkowanie wieczyste przyległej nieruchomości gruntowej lub jej części, która wraz z dotychczas wydzieloną działką gruntu będzie spełniać wymogi działki budowlanej,
- spółdzielniom mieszkaniowym w związku z ustanowieniem odrębnej własności lokali lub z przeniesieniem własności lokali lub domów jednorodzinnych,
- osobie, w sytuacji gdy przedmiotem zbycia jest nieruchomość lub jej części, jeśli mogą poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę nieruchomość lub jej części nabyć, jeżeli nie mogą być zagospodarowane jako odrębne nieruchomości. Uwaga: nieruchomość przyległa musi być przeznaczona lub wykorzystywana na cele mieszkaniowe.
- przedstawicielstwom dyplomatycznym lub urzędom konsularnym państw obcych oraz innym przedstawicielstwom i instytucjom zrównanym z nimi w zakresie przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów międzynarodowych lub powszechnie obowiązujących zwyczajów międzynarodowych (na zasadzie wzajemności) .
W zarządzeniu wojewody albo uchwale rady (sejmiku) określone są szczegółowo warunki udzielania bonifikat i wysokość stawek procentowych. Należy pamiętać o tym, iż mimo istnienia zarządzenia lub uchwały – właściwy organ nie jest nimi bezwzględnie związany. Może on, a nie musi, udzielić bonifikaty.
Co obejmuje bonifikata na lokal mieszkalny?
Bonifikata obejmuje cenę lokalu, w tym cenę udziału w prawie własności gruntu lub w przypadku gdy udział obejmuje prawo użytkowania wieczystego, pierwszą opłatę z tego tytułu. Bonifikata udzielana od ceny lokalu obejmuje wszystkie jej składniki w jednakowej wysokości.
Ile skorzystam na bonifikacie?
Kwota bonifikaty stanowi iloczyn ceny nieruchomości i stawki procentowej bonifikaty.
kwota bonifikaty = cena nieruchomości x %_bonifikaty
cena nieruchomości – wartość nieruchomości określona przez rzeczoznawcę majątkowego
%_bonifikaty – wysokość stawki procentowej (np. 5%), ustalona zarządzeniem wojewody albo uchwałą rady lub sejmiku
Kiedy muszę zwrócić bonifikatę?
Obowiązek zwrotu powstaje wówczas, gdy nabywca zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem:
- 5 lat – nieruchomość stanowiąca lokal mieszkalny,
- 10 – pozostałe nieruchomości
– licząc od dnia nabycia.
Kwota zwrotu jest równa udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu (decyzja o zwrocie).
Pomimo zajścia powyższych okoliczności, nie stosujemy zwrotu do transakcji:
- zbycia na rzecz osoby bliskiej,
- zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego,
- zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i Skarbem Państwa,
- zamiany lokalu mieszkalnego na inny lokal mieszkalny albo nieruchomość przeznaczoną lub wykorzystywaną na cele mieszkaniowe,
- sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeśli środki uzyskane z jego sprzedaży przeznaczone zostaną w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości.
Punkt 1 stosujemy odpowiednio do osoby bliskiej, która zbyła lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia pierwotnego nabycia.
Pod pojęciem „osób bliskich” rozumiemy: zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz osobę, która pozostaje ze zbywcą faktycznie we wspólnym pożyciu.
Ponadto, właściwy organ może odstąpić od żądania zwrotu udzielonej bonifikaty, jeśli na to zgodę wyrazi wojewoda, rada lub sejmik. Zgoda może dotyczyć więcej niż jednej nieruchomości.
Zbieg praw do bonifikat
W razie zbiegu praw do bonifikat z różnych tytułów – stosuje się jedną bonifikatę korzystniejszą dla nabywcy.
Nieruchomości zabytkowe
Ustaloną cenę (odpowiadającą wartości z wyceny) nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków obniża się o 50%. Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio wojewody albo rady lub sejmiku, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę.
Partnerstwo publiczno-prywatne
Odpowiedni organ ,może udzielić za zgodą, wojewody lub rady (sejmiku) bonifikaty od ceny ustalonej na podstawie wartości nieruchomości, jeśli nieruchomość jest sprzedawana partnerowi prywatnemu lub spółce, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, a sprzedaż stanowi wniesienie wkładu własnego podmiotu publicznego.
Sprzedaż nieruchomości następuje z zastrzeżeniem prawa odkupu. Wykonanie prawa odkupu ma miejsce najpóźniej w terminie 6 miesięcy od zakończenia czasu trwania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym.
Z chwilą wykonania prawa odkupu partner prywatny lub spółka jest obowiązany przenieść na rzecz podmiotu publicznego własność nieruchomości za zwrotem ceny ustalonej według powyższych zasad i po uwzględnieniu jej waloryzacji.
Zaliczenie prawa użytkowania wieczystego
Na poczet ceny nieruchomości gruntowej sprzedawanej jej użytkownikowi wieczystemu zalicza się kwotę równą wartości prawa użytkowania wieczystego tej nieruchomości, określoną według stanu na dzień sprzedaży.