Ogólna zasada prawa cywilnego brzmi: „kto drugiemu wyrządził szkodę – obowiązany jest do jej naprawienia”. Nie inaczej jest z działaniami organów władzy publicznej, tzn. państwowej i samorządowej. Nawet jeśli te działania są podejmowane na podstawie i w granicach prawa, przez upoważnione do tego organy.
Podstawa odszkodowawcza
W jakich sytuacjach odszkodowanie?
Uchwalenie (po raz pierwszy) lub zmiana (po raz kolejny) planu miejscowego może doprowadzić do takiej sytuacji, że korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem – stanie się niemożliwe bądź istotnie ograniczone. Wówczas właściciel (użytkownik wieczysty) nabywa roszczenie przeciwko gminie o naprawienie wyrządzonej szkody.
Co przysługuje uprawnionemu?
Właściciel albo użytkownik wieczysty może żądać od gminy, jednego z poniższych roszczeń:
- odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę (bez utraconych korzyści, np. perspektywy inwestycyjne),
- wykupienia całej lub części nieruchomości
- zaproponowania nieruchomości zamiennej.
Sprzedaż nieruchomości
Jeśli w związku z uchwaleniem/ zmianą planu miejscowego, wartość nieruchomości uległa obniżeniu, a właściciel/ użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość i nie skorzystał z praw, o których mowa w ust. 1-3 – może żądać od gminy odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości.
Wysokość odszkodowania
Suma odszkodowania stanowi różnicę pomiędzy wartością nieruchomości przed uchwaleniem (zmianą) planu miejscowego a wartością nieruchomości po uchwaleniu (zmianie) planu miejscowego.
Przy obliczaniu obu wartości bierze się pod uwagę, przeznaczenie nieruchomości w planie, a gdyby planu nie było – stan faktycznego wykorzystywania nieruchomości. Wycena wartości nieruchomości należy do kompetencji rzeczoznawcy majątkowego.
Termin realizacji roszczeń
Kiedy dostanę pieniądze?
Spełnienie roszczenia właściciela lub użytkownika wieczystego, powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku w tej sprawie, chyba że strony postanowią inaczej. W razie zwłoki w wypłacie odszkodowania lub w wykupie nieruchomości właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości przysługują odsetki ustawowe.
Roszczenia można zgłaszać najdalej w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące (przedawnienie).
Zwrot odszkodowania
Kiedy gmina może żądać zwrotu odszkodowania?
Może dojść do sytuacji, kiedy to uchwalony lub zmieniony wcześniej plan miejscowy, straci ważność, w drodze stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy. Jeśli tak się stanie, to wypłacone w związku z tym odszkodowanie jest świadczeniem nienależnym i podlega zwrotowi.
Kwota zwrotu odszkodowania, uzależniona jest od tego, czy plan miejscowy stracił ważność w całości czy w części, a tym samym czy nieruchomość nie straciła na wartości w ogóle bądź straciła w mniejszym stopniu. Decyzję o zwrocie odszkodowania wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Zwrot odszkodowania będzie dotyczył okoliczności o których w pkt 1 oraz w części „Sprzedaż nieruchomości” – patrz wyżej.