Jak wyglądają zasady pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych?

Pierwszeństwo według kodeksu cywilnego (przepisy ogólne):

1. Jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (pierwszeństwo),
2. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Zmiana nie narusza praw mających pierwszeństwo niższe aniżeli prawo ustępujące pierwszeństwa, a wyższe aniżeli prawo, które uzyskuje pierwszeństwo ustępującego prawa,
3. Do zmiany pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa, a tym, czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo ustępującego prawa. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej,
4. Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa, które ustąpiło pierwszeństwa.

Pierwszeństwo według ustawy o księgach wieczystych i hipotece (przepisy szczegółowe):

1. Ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości, ujawnione w księdze wieczystej, ma pierwszeństwo przed takim prawem nie ujawnionym w księdze,
2. O pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej rozstrzyga chwila, od której liczy się skutki dokonanego wpisu,
3. Prawa wpisane na podstawie wniosków złożonych równocześnie mają równe pierwszeństwo,
4. Ustanawiając ograniczone prawo rzeczowe, które ma być wpisane w księdze wieczystej, właściciel może zastrzec pierwszeństwo przed tym prawem lub również tym prawem dla innego prawa,
5. Zastrzeżenia można dokonać także po ustanowieniu prawa, za zgodą osoby, której to prawo przysługuje,
6. Do zastrzeżenia pierwszeństwa ograniczonego prawa rzeczowego niezbędny jest wpis w księdze wieczystej,
7. Jeżeli przed wpisaniem prawa, dla którego było zastrzeżone pierwszeństwo, zostało wpisane inne prawo, do wpisu prawa z zastrzeżeniem pierwszeństwa nie jest potrzebna zgoda osoby, której to inne prawo przysługuje, chyba że prawo, dla którego zastrzeżono pierwszeństwo, miałoby być wpisane w szerszym zakresie, niż to wynika z zastrzeżenia pierwszeństwa.

Pierwszeństwo według ustaw szczególnych (przepisy bardziej szczegółowe). Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być uregulowane w sposób odmienny w przepisach szczególnych. Jednak są to wyjątki od powyższych zasad.

Co się dzieje w przypadku kolizji (sprzeczności) powyższych zasad (przepisów)? Wtedy zasady bardziej szczegółowe wyłączają działanie zasad mniej szczegółowych, w takim zakresie, w jakim występują sprzeczności. Rozkład zasad pierwszeństwa ograniczonych prawa rzeczowych (schemat):
ustawa szczególna –>> ustawa o księgach wieczystych i hipotece –>> kodeks cywilny